Phật Học Phổ Thông quyển 3
Tác giả : Hòa thượng Thích Thiện Hoa
Nhà xuất bản :
Bài Thứ 9. PHẦN CHÁNH TÔN (tt)
56.PHẬTPHÁCÁICHẤP”NHƯLAIĐẶNGĐẠOQUẢVÔTHƯỢNGBỔĐỀ”[^]
ÔngTuBồĐềbạchPhật:”BạchThếtôn!NhưLaicóchứngđặngđạoquảVôthượngBồĐềkhông?Phậtdạy:”TuBồĐề!NhưLaikhôngcómộttígìgọilàđặngđạoquãVôthượngBồĐề”.
LƯỢCGIẢI
ĐoạnnàyPhậtdùngTríhuệKimCangBátNhãphátrừcáichấp”PhậtcóđặngĐạoquảBồĐề”.Đâylàlầnthứ4(lầnthứnhứt,haivàbaởđoạn15,36,và46).
TrongDuythứcTamthậptụngcóchép:”NếuhànhgiảhiệntiềncònphầnnàothấymìnhcóchứngDuythứctánh,thìchưaphảithậtchứngDuythứctánh,vìcònchấp”cósởđắc”vậy”.
Đồngmộtývớiđoạnkinhnày,nếucònchấp”mìnhđặngđạoquảVôthượngBồĐề”,tứclàcònbốntướng:ngã,nhơn,chúngsanhvàthọgiảthìkhôngphảithậtchứngđạovôthượngBồĐề.
HànhgiảphảingộnhậpKimCangBátNhã,xalìacácvọngchấp,khôngcònthấymìnhchứng(khôngngã)vàđạoquảBồĐềđểchứng(khôngpháp)thìmớithậtlàchứngđạovôthượngBồĐề.BởithếnênPhậtdạy:”NhưLaikhôngcómộttígìgọilàđặngđạovôthượngBồĐề”.
***
57.PHÁPNÀYBÌNHĐẲNGKHÔNGCÓCAOTHẤP[^]
Phậtdạy:”TuBồĐề!Phápnàybìnhđẳngkhôngcócaothấp,khôngngã,khôngnhơn,khôngchúngsanhvàkhôngthọgiả,tạmgọilàđạovôthượngBồĐề.
TuBồĐề!DotutấtcảpháplànhmàđặngđạovôthượngBồĐề,NhưLainóipháplành,khôngphảipháplành,mớigọilàpháplành”.
LƯỢCGIẢI
ĐoạnnàyPhậtnói”phápnàybìnhđẳng,khôngcócaothấp”,vàphácáichấp”pháplành”.
Hànhgiảcònchấp”tatupháplành”tứclàcònchấpngã(tatu)chấppháp(pháplành).Nếuđemtâmchấpngãchấpphápmàtupháplành,thìpháplànhấythuộcvềhữuvihữulậu,khôngphảilàpháplànhcứucánh.
HànhgiảphảidùngTríhuệKimCangBátNhã,phátrừcácchấpngã,chấpphápmàtucácpháplành,thìcácpháplànhấymớihợpvớiBátNhãchơnkhông,thuộcvềvôlậuthanhtịnh,mớiphảilápháplànhrốtráo.BởithếnênPhậtdạy:”NhưLainóicácpháplành,khôngphảipháplành,mớigọilàpháplành”.
HànhgiảnhậpKimCangBátNhã,phátrừcácvọngchấpmàtucácpháplànhthìsẽchứngđượcđạovôthượngBồĐề.Đạonàykhôngngã,khôngnhơn,khôngchúngsanh,khôngthọgiả,nênPhậtnói:”Phápnàybìnhđẳng,khôngcócaothấp”.
Cổnhơncólàmmộtbàitụng,nóivềcảnhgiớikhingãvàphápđềuhết,nhưsau:
Nguyênvăn(dịchâm):
Võtiềnchỉkiếnhoagianđiệp
Võhậutoànvôđiệpđểhoa
Hoađiệpphânphânquátườngkhứ
Bấttrixuânsắclạcthigia
Dịchnghĩa:
Trướcmưachỉthấyhoacùngbướm
Mưarồichẳngthấybướmvớihoa
Hoarụngbướmbayquakhỏivách
Vậyaiđãhưởngthúxuânnày
ĐẠIÝBÀITỤNG
Đâylàlầnthứ13,Phậttántháncôngđứckhôngthểnghĩbàncủangườithọtrìvàtruyềnbákinhnày.
Bốthí7báutuyquí,nhưngchỉgiúpchongườivềvậtchất,giàucósungsướngtrongmộtđờimàthôi.Phướcđứctuynhiều,nhưngthuộcvềhữuvihữulậu.
NgườithọtrìhaygiảngdạykinhKimCangBátNhã,sẽđượclợiíchvềphầntinhthần,mìnhvàngườiđềusẽtỏngộlýBátNhãvàsẽthànhPhật,rồitựđộvàđộtha,lợiíchmuônđời,nênmặcdùthọtrìrấtít,nhưngphướcđứcvẫnnhiềuhơnngườitrước.Phướcnàythuộcvềvôlậuthanhtịnh,nênkhôngthểtínhlườnghaythídụđược.
***
59.PHẬTPHÁCÁICHẤP”NHƯLAICÓĐỘCHÚNGSANH”[^]
Phậtdạy:”TuBồĐề!Ôngchớlầmtưởng:NhưLainghĩrằng:”Tađộchúngsanh”.Tạisaovậy?NếuNhưLaicónghĩ:”Tađộchúngsanh”,thìNhưLaicònchấpbốntướng:ngã,nhơn,chúngsanhvàthọgiả,tứcnhiênkhôngphảiNhưLai.Bởithếnên,NhưLaithậtkhôngcóđộchúngsanhnàocả.
TuBồĐề!NhưLainói”ta”,thậtrakhôngcó”ta”;nhưngchúngphàmphulạichấocóta.TuBồĐề!NhưLainóiphàmphu,khôngphảiphàmphu,chỉgiảgọilàphàmphu”.
LƯỢCGIẢI
ĐoạnnàyPhậtdùngTríhuệBátNhãphácáichấp”Phậtcóđộchúngsanh”.
Nếucònthấy”tađộchúng”,tứclàcònvọngchấpngã(ta)nhơn(chúngsanh)thìkhôngnhậpđượcKimCangBátNhã,nênkhôngphảilàPhật.
VìNhưLaiđãnhậpKimCangBátNhã,khôngcòncácvọngchấpngã,nhơn,v.v…nênNhưLaikhôngthấy”thậtcóđộsanh”.
Vìphátrừnghivấn:Phậtđãkhôngchấpbốntướng,taisaocònnói”ta”?nênPhậtdạytiếp:”NhưLainói”ta”,nhưngthậtrakhôngcócái”ta”,dochúngphàmphuvọngchấplàta”.
Nóiđếnphàmphu,sợchúngsanhchấp”thậtcóphàmphu”,nênPhậtliềnphá:”NhưLainóiphàmphu,khôngphảithậtphàmphu,chỉgizảgọilàphàmphu”.
60.THẤY32TƯỚNGTỐTCỦAPHẬTCHƯAPHẢILÀTHẤYĐƯỢCPHẬT[^]
Phậtdạy:”TuBồĐề!Ôngcóthểchothấy32tướngtốtcủatađây,làthấyđượcPhậtkhông?”.
TuBồĐềthưa:”BạchThếTôn!Đúngnhưvậy,thấy32tướngtốtcủaPhậtlàthấyđượcPhật”.Phậtdạy:”Ônghiểulầmrồi!nếuthấy32tướngtốtcủatađây,màcholàthấyđượcPhật,thìVuaChuyểnLuânThánhVươngcũngcóđủ32tướngtốtnhưta,vậyvuaChuyểnLuânThánhVươngcũnglàPhậthaysao?”.
TuBồĐềthưa:”BạchThếTôn!ConhiểuýPhậtrồi,khôngthểchothấy32tướngtốtcủaPhậtlàthấyđượcPhật”.
LƯỢCGIẢI
ĐoạnnàyPhậtdùngTríhuệBátNhãphácáichấp:”thấysắcthâncủaPhậtlàthấyđượcPhật”.Đâylàlầnthứ4(lần1,2,3ởđoạn7,25,3)nóivềviễcthấyPhật.
Muốnrõthêmđoạnnày,tôixinnhắclạimộtlầnnữa:
Thuởxưa,cóhaivịTỳkheo,từphươngxađếnyếtkiếnPhật.Đinữađường,mộtvịvìsợphạmgiới,khônguốngnướccósinhtrùng,nênbịkhátchết.Mộtvịkianhờuốngnướcđượcsống,đếnyếtkiếnPhật.
Phậtquở:”ÔngTỳkheokiagiữgiới,khônguốngnướctuychết,nhưngôngđãthấytatrướcrồi.Cònôngkhônggiữgiới,tuysốngđếnyếtkiếnta,nhưngônglạicáchtangàndặm!”.
Vậythì,thấyPhậtlàthấycáigì?Khôngthểchothấysắcthâncó32tướngtốtcủaPhật,màcholàthấyđượcPhật.BởithếnênPhậtnói:”Nếuthấy32tướngtốtcủaPhậtlàthấyđượPhật,thìvuaChuyểnLuânThánhVươngcũngcóđủ32tướngtốtnhưPhật,vậythìvuaChuyểnLuânThánhVươngcũnglàPhậthaysao?”.
Tómlại,theotinhthầnBátNhã,phảixalìatấtcảcácvôminhvọngchấp,thìchơntâmhayPhậttánhmóihiện.ĐómớilàthậtthấyPhật.
Ngộđượcnghĩalýuyênthâmcủađoạnnày,nênCổnhơncólàmbàitụngnhưsau:
Nguyênvăn(dịchâm)
PhậttứctâmhềtâmtứcPhật
TâmPhậttùnglaigiaivọngvật
NhượctrivôPhậtphụcvôtâm
ThỉthịchơnnhưphápthânPhật
Dịchnghĩa:
Phậttứclàtâm,tâmtứcPhật
TâmPhậtcảhaiđềuvọngvật
NgườingộvôtâmvàvôPhật
LiềnchứnchơnnhưphápthânPhật
ĐẠIÝBÀITỤNG
Phậttứctậm,tâmtứcPhật.TâmvàPhậtchỉlàhaidanhtừđểgọimàthôi,chớkhôngcócáigìchơnthật.Nếungườidiệttrừcácvôminhvọngchấp,ngộđượclýPhậtvàtâmđềukhông,thìngườiấysẽchứmngđặngchơnnhưhayPhápthânPhật.
***
61.PHẬTNÓIBÀIKỆPHÁCÁICHẤP”THẤYPHẬTBẰNGSẮCTƯỚNG,NGHEPHẬTBẰNGÂMTHANH”[^]
Khiđó,đứcThếTônnóitiếpbàikệrằng:
Nếuthấytabằngsắctướng
Nghetabằngâmthanh
Ngườinàyđiđườngtà
KhôngthấyđượcNhưLai.
LƯỢCGIẢI
Bàikệnàytómlạiđoạntrên,PhậtdùngTríhuệBátNhãphácáichấp”thấyPhậtquasắtướngcủaPhật”và”nghePhậtquaâmthanhcủaPhật”.
Đoạntrênđãgiảinếuchấpsắcthâncó32tướngtốtcủaPhậtlàPhật,thìvuaChyểnLuânThánhVươngcũngcóđủ32tướngtốtnhưPhật,vậyvuaChuyểnLuânThánhVươngcũnglàPhậthaysao?
NếuchấptiếngnóithanhthaovidiệucủaPhậtlàtiếngPhật,thìtiếngchimCaLăngTầnGià,cũngthanhthaovidiệunhưtiếpPhật,vậytiếngchimCaLăngTầnGiàcũnglàtiếngPhậthaysao?
Tómlại,phảiphátrừcácvôminhvọngchấp,nhậpKimCangBátNhã,mớithậtthấyvàngheđượcPhật.Tráilại,nếucònvôminhvọngchấp,chấpsắctướnghayâmthanhcủaPhật,khôngnhậpđượcKimCangBátNhã,thìkhôngbaogiờthấyđượcPhật.BởithếnênPhậtquở:”Ngườinàyđiđườngtà(vọng),khôngbaogiờthấyđượcNhưLai”.
62.PHẬTPHÁCÁICHẤP”KHÔNG”(TỨCLÀCHẤPĐOẠNDIỆT)[^]
Phậtdạy:”TuBồĐề!Ôngchớnênnghĩrằng:”NhưLaikhôngthừanhậnthântướng,tốtđẹpnàylàthânPhật”.Tạisaovậy?_NếungườipháttâmBồĐềmànghĩnhưvậy,thìmắcvềcáichấp”đoạndiệt”.TuBồĐề!NgườipháttâmBồĐề,đốivớicácpháp,khôngnênchấp”đoạndiệt”(chấpkhông).
LƯỢCGIẢI
ĐoạnnàyPhậtdùngTríhuệBátNhãphácáichấp”sắcthânđủ32tướngtốtcủaPhậtkhôngphảilàPhật”.
ĐúngtheotinhthầnkinhBátNhã,thìpháhếtcácchấp:ngã,pháphữu,vôv.v…lúcbấygiờchơntâm,PhậttánhhayBátNhãv.v…mớihiện.
Bởithếnên”chấpsắcthânđầyđủtướngtốtcủaPhậtlàPhật”,đãbịPhậtquởlà”lạcvàođườngtà,khôngthấyđượcPhật”;mà”chấpsắcthânđầyđủtướngtốtcủaPhật,khôngphảilàPhật”,cũngbịPhậtquởlà”chấpđoạndiệt”nghĩalà”chấpkhông”,thuộcvề”đoạnkiếnngoạiđạo”.
Chấp”có”(chấpthường)chấp”không”(chấpđoạn)cũngđềulàvọngchấpcả,khôngthểchứngđặngĐạoBồĐề.BởithếnênPhậtdạy:”NgườipháttâmBồĐề,đốivớicácpháp,khôngnênchấpđoạndiệt”.
Kinhchép:
NhượcnhơndụcthứcPhậtcảnhgiới
Đươngtịnhkỳýnhưhưkhông
Dịchnghĩa:
NếungườimuốnbiếtcảnhgiớiPhật
Tâmphảithanhtịnhnhưhưkhông
ĐẠIÝ
NgườimuốnnhậpcảnhgiớiPhậthaychứngđạoBồĐề,thìphảixalìacácvọngchấp:có,không,đoạn,thườngv.v…giữtâmýthanhtịnhnhưhưkhông
***
63.NGƯỜINGỘ”TẤTCẢCÁCPHÁPKHÔNGTHẬT”,PHƯỚCĐỨCNHIỀUHƠNNGƯỜIBỐTHÍVÔSỐBẢYBÁU[^]
Phậtday:”TuBồĐề!NếucácvịBồTátdùng7mónbáu,đựngđầytronghằngsathếgiới,đembốthí;vàcóvịBồTátngộ”tấtcảphápkhôngthật”(nhứtthếphápvôngã)vàchứngđặng”phápkhông”(phápnhẫn)thìcôngđứccủavịBồTátsaunày,nhiềuhơnvịBồTáttrước.Tạisaovậy?VìvịBồTátsaunàykhônglãnhthọphướcđức”.
TuBồĐềbạchPhật:”BạchThếtôn!TạisaoBồTátkhônglãngthọphướcđức”.Phậtdạy:”TuBồĐề!BồTátlàmcácviệcphướcđức,nhưngkhôngthamtrước,nênnóiBồTátkhônglãnhthọphướcđức
LƯỢCGIẢI
ĐoạnnàycóBồTátnhậpKimCangBátNhãchứngđược”cácphápvôngã”(vôsanhphápnhẫn)nênlàmcácviệcphướcđức,màkhôngthamtrước,khôngmongcầuvềmình,khôngchấptướngphướcđức,nênphướcđứcnhiềuhơnvịBồTátbốthíbảymónbáuđựngđầytronghằngsathếgiới.
Ngườiđemtâmvọngchấpngã,phápcủaphàmphu,màlàmcácviệcphướcđức,dùphướcđứcấycónhiềuđếndâu,cũngthuộcvềhữuvihữulậucủathếgianphàmphumàthôi.
Tráilại,nếungườiđemtâmthanhtịnh,khôngchấpngã,chấppháp,hợpvớitánhBátNhãchơnkhông,màl;àmviệcphướcđức,khôngthamcầuphướcđứcriêngvềphầnmình,thìngườinàymặcdùlàmrấtít,màphướcđứcnhiềuvôtận;vìphướcđứcnàythuộcvềvôlậuthanhtịnh.
Giảithíchđoạnnày.NgàiTríGiảĐạisưlàmbàitụng:
Nguyênvăn(dịchâm)
Tamthiênđạithếgiới
Thấtbảomãnkỳchung
Hữunhơntrìbốthí
Đắcphướcgiảnhưphong
Duthắngxanthamgiả
Vịđắcđạtchơtông
Chungtutứcúkệ
Trigiácchứngtoànkhông
Dịchnghĩa:
Cảđạithiênthếgiới
Đựngđầybảymónbáu
Bốthíđểcầuphước
Đặngphướccũngnhưgió
Cònhơnngườibỏnxẻn
Chưahiểunghĩachơnthật
Trìtụngbốncâukệ
Mớingộđượclýkhông
ĐẠIÝBÀITỤNG
Ngườiđembảybáuđựngđầymộtnghìntriệuthếgiớinhỏ,đểbốthí,đượcphướcđứctuynhiều,nhưngkhônglâudài,nhưgióthổiqua;khôngbằngngườitỏngộlýchơnkhôngcủakinhBátNhã,sẽđặngphướcvôlậuthanhtịnh.
GIẢIDANHTỪ
“PHÁPKHÔNG”(hayPHÁPNHẪN):bảnthềchơnnhưthanhtịnh;nhưngvìmâyngãphápchemờ.Hànhgiảtuhànhphátrừđượcngãchấp(ngãkhông)thìmộtphầnchơnnhưhiệnra,nêngọilà”ngãkhôngchơnnhư”;phátrừphápchấp(phápkhông)thìmộtphầnnữachơnnhưhiệnra,nêngọilà”phápkhôngchơnnhư”.
Chứngđượclýngãkhông(sanhkhông)vàphápkhông,thìgọilà”nhịkhôngchơnnhư”tứclàđặng”vôsanhphápnhẫn”,(chứngđặngngãphápđềukhông).
