Trần Nhân Tông Đức Vua Sáng Tổ Một Dòng Thiền

(A book in progress).

Contents

The Life.
Rhythmic Proses.
Poems.
Zen Conversations.
Postscript.

He was born in 1258, the eldest child of King Tran Thanh Tong and Nguyen Thanh Hoang Thai Hau. His birth name was Tran Kham. Tran Nhan Tong was fond of Zen since childhood despite his royal upbringing. Becoming Crown Prince at sixteen years old, he tried to yield that role to his younger brother, but his father, King Tran Thanh Tong, refused. Then the king married him to the eldest daughter of Nguyen Tu Quoc Mau; his wife later had the title of Kham Tu Thai Hau. He lived in royal happiness, but always thought of becoming a monk.

In the middle of one night, he climbed out of the citadel, and fled toward Yen Tu Mountain. When approaching Thap Temple at the Dong Cuu Mountain and feeling so much tired, he got in the tower and lay down for a rest. The head monk made a meal for the guest, and recognized that the stranger had an extraordinary apprearance. After getting the news, the king deployed an army unit to find him. He sadly returned to the palace.

Tran Nhan Tong became the king of Vietnam in 1279, when he was twenty-one years old. While ruling the kingdom, he tried to keep himself pure for spiritual practice. He came daily to Tu Phuoc Temple in the imperial city for practice.

One day, he took a nap at noon and saw a golden lotus growing from his navel; the lotus flower was as large as a cart wheel on which a golden Buddha sat in meditation. Someone standing near pointed at him and said, “Do you know this Buddha? He is the Buddha of Shining Transformation.” When awakened, he told his father about the dream. King Tran Thanh Ton praised that as something unusual.

Tran Nhan Tong ate vegetarian food and lived a simple life. His body was thin. Tran Thanh Tong showed surprise and asked him why he looked weak. After he told about the way he lived, his father cried and said, “I am an old man, relying on you only. You now live in that way; how could you wield the nation that was passed on from ancestors?” Upon hearing his father’s words, he wept.

Tran Nhan Tong was smart and studious. It was said that he read all the books in the royal palace, and understood their Buddhist and worldly teachings. When he had free time, he invited Zen masters to come and discuss about the way of mind. He studied Zen under Tue Trung Thuong Si, realized the heart of Zen, and revered Tue Trung as teacher.

He fought many wars during his reign. With the unity of the Vietnamese people, he led the resistance forces and twice, in 1285 and in 1288, drove back the Mongolian invaders. The historians also gave him high points for organizing two national conferences on strategic resistance. Facing the long and hard wars, he held a conference of the military generals at Binh Than, and then a conference of the old sages at Dien Hong to put the whole nation into strong national resistances.

The invaders were defeated and expelled; the wars ended with so many lives lost and towns destroyed. It took years to rebuild the country.

Then Tran Nhan Tong yielded the kingship to his son Tran Anh Tong in 1293, mentored the new king for six years, and prepared to become a monk.

In 1299, Tran Nhan Tong entered the monkhood at Yen Tu Mountain, where he practiced strictly as an ascetic and took the name of Huong Van Dai Dau Da – meaning “A Great Ascetic of Fragrant Clouds.”

In 1304, Tran Nhan Tong traveled around the country, encouraged his people to quit worshipping sexual gods, and taught the ten good deeds. In the winter of the same year, King Tran Anh Tong submitted a petition to ask Tran Nhan Tong to come to the royal citadel and transmit the bodhisattva precepts. Then afterward, Tran Nhan Tong came to reside at Sung Nghiem Temple in Linh Son Mountain, where he taught Zen to the general public.

In the first month of 1308, Tran Nhan Tong appointed the monk Phap Loa as the abbot of Bao An Zen Monastery in Sieu Loai County. In the fourth month of the same year, he came to Vinh Nghiem Temple at Luong Giang for the summer retreat, and selected Phap Loa to serve as the retreat director. He himself lectured on Truyen Dang Luc (Record of Transmission of the Lamp) while asking the Imperial Preceptor Dao Nhat to expound the Lotus Sutra. After the summer retreat, he dismissed all laypersons and servants, and hiked deep into the forest, upward the Yen Tu Mountain with only ten attendant monks. While staying at the Tu Tieu Temple, he expounded more profoundly Truyen Dang Luc for his dharma heir, Phap Loa.

He then climbed over the mountain, looked around all the caves, and turned a cave into his home. Phap Loa said, “Dear Master, you are an old man, and now live dangerously with the snow and dew so cold; I worry that something bad might happen to you, the great master we are relying on.” Tran Nhan Tong replied, “My season has come. I just plan for a long period of time.”

In the fifth day of the tenth month of the same year, some family members of Princess Thien Doan came to see him and said, “Princess Thien Doan is badly ill. She begs to see you before her death.” Tran Nhan Ton emotionally said, “The season has come.” He grasped a bamboo staff and went down the mountain with only one attendant.

In the tenth day of that same month, he came to the capital. He met his royal family, shared with them some emotional moments, and gave dharma talks about the way beyond birth and death.

In the fifteenth day of the same month, he left the capital to go back to his monastery. He stopped for a night’s rest at Sieu Loai Temple; next morning, he walked to the temple of Co Chau Village and left the following poem.

Confined in a breath, human life is short;
larger than two oceans of gold,
human greed is vast;
while being jailed in the palace of evil,
human suffers.
Blissful incomparably are those who enter the Buddha land.

In the seventeenth day of the month, he stopped for a rest at Sung Nghiem Temple in Linh Son. Tuyen Tu Hoang Thai Hau invited him for a meal offering at Binh Duong Shrine. He said happily, “This is the last meal offering.”

In the eighteenth day of the month, he walked to Tu Lam Temple at An Ky Sanh Mountain. Feeling a headache, he said to two monks in the temple, “I want to hike to Ngoa Van Peak, but my legs feel weak. What should I do?”

The two monks replied that they would help to carry him up. Coming to Ngoa Van Temple at the peak, he said thanks to the two monks, and urged them, “Go down the mountain and practice hard; don’t play down the matter of birth and death.”

In the nineteenth day of the month, he asked his attendant Phap Khong to go to Tu Tieu Temple at Yen Tu Mountain and tell Bao Sat to come down and see him urgently.

In the twenty-first day of the month, Bao Sat arrived at Ngoa Van Temple.
Tran Nhan Tong saw him and said, “I am departing now. Why do you come so late? If you still have something unclear about Buddhist teachings, just ask me now.”

Bao Sat said, “When Ma To felt ill, the head monk asked, ‘Dear Master, how do you feel these days?’ Ma To replied, ‘Sun Face Buddha, Moon Face Buddha.’ What did that mean?”

Tran Nhan Tong spoke loudly, “The Three Sovereigns and Five Emperors – What were they?”

(A note should be made here. Sun Face Buddha and Moon Face Buddha are the names of two Buddhas whose faces look like a sun and a moon respectively. Both names are listed in the Ten Thousand Buddhas Sutra. It is said that Sun Face Buddha’s life lasted 1,800 years, and Moon Face Buddha’s life only one day and one night.)

Bao Sat asked again, “What does the old saying ‘As flowers bloom, so does the silk brocade; as bamboos in the south grow, so do the trees in the north’ mean?”

Tran Nhan Tong replied, “They made you blind.”
Bao Sat stopped asking.

Then the sky was dark and gloomy for several days. The birds and monkeys in the forest cried sorrowfully.

In the night of the first day of the eleventh month of that year, the sky became clear and full of shining stars. Tran Nhan Tong asked Bao Sat, “What time is it now?”
Bao Sat replied, “The hour of the mouse.”

Tran Nhan Tong lifted the curtain, looked out and said, “Now is the time I have to go.”
Bao Sat asked, “Where are you going to?”
Tran Nhan Tong read the poem below.

If you constantly see that all things
are unborn and that all things
are undying, all Buddhas appear
constantly in front of your eyes.
Nothing is coming or going.

Bao Sat asked, “How about when it is unborn and undying?”
Tran Nhan Tong patted on Bao Sat’s mouth, and said, “Don’t talk in your sleep.”

Then Tran Nhan Ton lay down as a lion and passed away peacefully at the age of 51, in the year 1308.

Born in 1258 and died in 1308, Tran Nhan Tong lived only half a century; however, after flourishing more than seven hundred years, the Zen school he founded has become now the largest one in Vietnam. Also, as a prolific writer, Tran Nhan Tong left many Zen poems and books on Buddhist teachings that have become inspiration sources for future generations.

Phap Loa obeyed his master’s will, performed the cremation ceremony, and collected pieces of five-color bony relics. After forming a royal procession to carry the relics to Duc Lang for worship, King Tran Anh Tong built a stupa in the court of Van Yen Temple on Yen Tu Mountain. The king named the stupa as Hue Quang Kim Thap, and proclaimed Tran Nhan Tong as a buddha named Dai Thanh Tran Trieu Truc Lam Dau Da Tinh Tue Giac Hoang Dieu Ngu To Phat.

(Sách chưa ấn hành).

Mục Lục

Cuộc đời.
Phú.
Thơ.
Tham Vấn.
Lời Thêm.

Ngài tên húy là Khâm, con trưởng vua Trần Thánh Tông và Nguyên Thánh Hoàng thái hậu, sanh ngày mười một tháng mười một năm Mậu Ngọ (1258). Ngài tuy ở vị sang cả mà tâm hâm mộ Thiền tông từ thuở nhỏ. Năm mười sáu tuổi được lập làm Hoàng thái tử. Ngài cố từ để nhường lại cho em, mà vua cha không chịu. Vua cưới trưởng nữ của Nguyên Từ Quốc mẫu cho Ngài, tức là Khâm Từ Thái hậu sau này. Sống trong cảnh vui hòa hạnh phúc ấy mà tâm Ngài vẫn thích đi tu.

Một hôm vào lúc giữa đêm, Ngài trèo thành trốn đi, định vào núi Yên Tử. Đến chùa Tháp ở núi Đông Cứu thì trời vừa sáng, trong người mệt nhọc quá, Ngài bèn vào nằm nghỉ trong tháp. Vị sư trụ trì ở đây thấy Ngài tướng mạo khác thường, liền làm cơm thết đãi. Vua cha hay tin, sai các quan đi tìm thấy, Ngài bất đắc dĩ phải trở về.

Năm hai mươi mốt tuổi, Ngài lên ngôi Hoàng đế (1279). Tuy ở địa vị cửu trùng, mà Ngài vẫn giữ mình thanh tịnh để tu tập. Thường ngày, Ngài đến chùa Tư Phước trong đại nộitu tập.

Một hôm nghỉ trưa, Ngài thấy trong rốn mọc lên một hoa sen vàng lớn bằng bánh xe, trên hoa sen có đức Phật vàng. Có người đứng bên cạnh chỉ Ngài nói: “Biết ông Phật này chăng? Là đức Phật Biến Chiếu.” Tỉnh giấc, Ngài đem việc đó tâu lên vua cha. Vua Thánh Tông khen là việc kỳ đặc.

Ngài thường ăn chay lạt thân thể gầy ốm. Thánh Tông thấy thế lấy làm lạ, nên hỏi nguyên do. Ngài trình thật với cha. Thánh Tông khóc bảo: “Nay ta đã già, chỉ trông cậymột mình con, con lại làm như thế, làm sao gánh vác được sự nghiệp của tổ tiên?” Ngài nghe dạy cũng rơi nước mắt.

Con người Ngài rất thông minh hiếu học, đọc hết các sách vở, suốt thông nội điển (kinh) và ngoại điển (sách đời). Những khi nhàn rỗi, Ngài mời các Thiền khách bàn giải về Tâm tông (thiền), tham học thiền với Thượng SĩTuệ Trung, thâm đắc đến chỗ thiền tủy. Đối với Thượng Sĩ, Ngài kính lễ làm thầy.

Những khi giặc Nguyên sang quấy rối, Ngài phải xếp việc kinh kệ để lo giữ gìn xã tắc. Nhờ tình đoàn kết quân dân, Ngài đã hai lần (1285, 1288) đuổi được quân Nguyên, giữ gìntrọn vẹn đất nước. Dưới triều đại Ngài, hai cuộc hội nghị nổi tiếng được ghi vào sử sách là: hội nghị các tướng lãnh ở Bình Than, hội nghị những bô lão trong cả nước ở Diên Hồng để bàn mưu kế, tỏ quyết tâm chống giặc.

Giặc thua và bỏ chạy; các cuộc chiến kết thúc vớI quá nhiều sinh mạng hy sinh và thị trấn bị phá hủy. Phải mất nhiều năm mới tái thiết lạI đất nước.

Năm Quí Tỵ (1293), Ngài nhường ngôi lại cho con là Trần Anh Tông, lên làm Thái thượnghoàng. Ở ngôi Thái thượng hoàng để chỉ dạy cho con được sáu năm, Ngài sắp đặt việc xuất gia.

Đến tháng mười năm Kỷ Hợi (1299) Ngài xuất gia vào tu ở núi Yên Tử. Ở đây, Ngài chuyên cần tu tập theo hạnh đầu-đà (khổ hạnh) lấy hiệu là Hương Vân Đại Đầu-đà.

Đến năm Giáp Thìn (1304), Ngài dạo đi khắp nơi khuyên dân dẹp bỏ những dâm từ (miếu thờ thần không chánh đáng), và dạy họ tu hành thập thiện. Vào mùa đông năm ấy, vua Anh Tông dâng biểu thỉnh Ngài về đại nội để truyền giới Bồ-tát tại gia. Sau đó, Ngài chống gậy đến chùa Sùng Nghiêm ở núi Linh Sơnđể truyền bá Thiền tông.

Ngày mùng một tháng giêng năm Mậu Thân (1308), Ngài sai Pháp Loa đến huyện Siêu Loại tại Báo Ân Thiền tự khai giảng trụ trì. Tháng tư năm ấy, Ngài đến chùa Vĩnh Nghiêm ở Lượng Giang kiết hạ và sai Pháp Loa khai giảng trụ trì. Chính Ngài giảng Truyền Đăng Lục, bảo Quốc sư Đạo Nhất vì chúng giảng kinh Pháp Hoa. Bãi hạ, Ngài vào núi Yên Tử, đuổi hết những người cư sĩ theo hầu hạ và những kẻ nô dịch trong chùa, không được chực hầu như trước. Chỉ để lại mười vị thị giả thường theo Ngài. Ngài lên ở am Tử Tiêu, vì Pháp Loa giảng Truyền Đăng Lục. Thị giả xuống núi gần hết, duy có đệ tửthượng túc là Pháp Loa còn ở thôi.

Từ đây, Ngài leo khắp các núi, tìm kiếm các hang động, ở tại thạch thất. Pháp Loa thấy thế bạch: “Tôn đức tuổi đã già yếu, mà xông pha trong sương tuyết, lỡ có bề gì thì mạng mạch Phật pháp trông cậy vào ai?” Ngài bảo: “Ta thời tiết đã đến, muốn tạo cái kế lâu dàivậy.”

Ngày mùng năm tháng mười năm ấy, người nhà của công chúa Thiên Đoan lên núi bạch Ngài: “Công chúa Thiên Đoan bệnh nặng mong được thấy Tôn đức rồi chết.” Ngài bùi ngùi bảo: “Thời tiết đã đến vậy.” Ngài bèn chống gậy xuống núi, chỉ cho theo một người thị giả.

Ngài mùng mười Ngài về đến kinh, gặp ngườI thân, chia sẻ các giây phút cảm xúc, và nói về pháp môn lìa sinh tử.

Ngày rằm Ngài trở về núi. Ngài dừng nghỉ ở chùa Siêu Loại. Hôm sau vừa rạng đông, Ngài đi bộ đến chùa làng Cổ Châu, tự đề bài kệ rằng:

ÂM:
Thế số nhất tức mặc
Thời tình lưỡng hải ngân
Ma cung hồn quản thậm
Phật quốc bất thắng xuân.

DỊCH:
Số đời một hơi thở
Lòng người hai biển vàng
Cung ma dồn quá lắm
Cõi Phật vui nào hơn.
(Bản Việt dịch của HT Thích Thanh Từ)

Đến ngày mười bảy, Ngài dừng nghỉ ở chùa Sùng Nghiêm tại Linh Sơn, Tuyên Từ Hoàng thái hậu thỉnh Ngài vào am Bình Dương cúng trai. Ngài vui vẻ nói: “Đây là bữa cúng dườngrốt sau.”

Ngày mười tám, Ngài lại đi bộ đến chùa Tú Lâm ở ngọn An Kỳ Sanh. Nghe nhức đầu, Ngài gọi hai vị Tỳ-kheo trong chùa bảo: “Ta muốn lên ngọn Ngọa Vân mà chân không thể leo nổi, phải làm sao?” Hai vị Tỳ-kheo bạch: “Hai đệ tử có thể giúp được.” Đến am Ngọa Vân, Ngài tạ hai vị Tỳ-kheo rằng: “Xuống núi tu hành đi, chớ xem thường việc sanh tử.”

Ngày mười chín, Ngài sai thị giả Pháp Khônglên am Tử Tiêu ở núi Yên Tử gọi Bảo Sát đến đây gấp.

Ngày hai mươi mốt, Bảo Sát đến am Ngọa Vân. Ngài trông thấy mỉm cười bảo: “Ta sắp đi đây, nhà ngươi đến sao trễ vậy? Đối với Phật pháp, ngươi có chỗ nào chưa rõ hãy nói mau.”

Bảo Sát hỏi:
– Như khi Mã Tổ bệnh, Viện chủ hỏi: “Những ngày gần đây Tôn đức thế nào?” Mã Tổ bảo: “Mặt trời Phật, mặt trăng Phật.” Nói thế ý chỉ làm sao?

Ngài lớn tiếng đáp:
– Ngũ đế tam hoàng là vật gì?

(Nhật Diện Phật và Nguyệt Diện Phật là tên hai vị Phật có khuôn mặt như mặt trời, mặt trăng. Hai vị có tên trong Kinh Vạn Phật. Được nói, thọ mệnh Nhật Diện Phật 1.800 năm, Nguyệt Diện Phật chỉ một ngày, một đêm.)

Bảo Sát lại hỏi:

– Chỉ như “Hoa sum sê chừ gấm sum sê, tre đất nam chừ cây đất bắc”, lại là sao?

Ngài đáp:

– Làm mù mắt ngươi.

Bảo Sát bèn thôi.

Suốt mấy hôm trời đất u ám, chim vượn kêu hót rất bi thảm.

Đến ngày mùng một tháng mười một, đêm nay trời trong sao sáng, Ngài hỏi Bảo Sát: “Hiện giờ là giờ gì?” Bảo Sát bạch: “Giờ Tý.”

Ngài lấy tay vén màn cửa sổ nhìn xem, nói: “Đến giờ ta đi.” Bảo Sát hỏi: “Tôn đức đi đến chỗ nào?” Ngài nói kệ đáp:

ÂM:
Nhất thiết pháp bất sanh
Nhất thiết pháp bất diệt
Nhược năng như thị giải
Chư Phật thường hiện tiền
Hà khứ lai chi liễu dã.

DỊCH:
Tất cả pháp chẳng sanh
Tất cả pháp chẳng diệt
Nếu hay hiểu như thế
Chư Phật thường hiện tiền
Nào có đến đi ấy vậy.
(Bản Việt dịch của HT Thích Thanh Từ)

Bảo Sát hỏi:
– Chỉ như khi chẳng sanh chẳng diệt là thế nào?
Ngài liền nhằm miệng Bảo Sát tát cho một cái, nói:
– Chớ nói mớ.
Nói xong, Ngài bèn nằm như sư tử lặng lẽ mà tịch, vào niên hiệu Hưng Long thứ mười sáu (1308), thọ năm mươi mốt tuổi.

Sinh năm 1258 và viên tịch năm 1308, Trần Nhân Tông sống chỉ nửa thế kỷ; nhưng dòng Thiền do ngài sáng lập bây giờ đã trở thànhdòng Thiền lớn nhất ở Việt Nam, sau hơn bảy trăm năm phát triển. Cũng còn là một tác giảđa dạng, ngài đã để lại nhiều bài thơ Thiền và sách về giáo pháp nhà Phật từ đó đã trở thành nguồn cảm hứng cho các thế hệ tương lai.

Pháp Loa theo lời di chúc của Ngài làm lễ hỏa táng, lượm ngọc cốt có năm màu để vào bình. Vua Anh Tông cùng đình thần đem long giá rước ngọc cốt về tôn thờ nơi Đức Lăng và xây tháp ở chùa Vân Yên trên núi Yên Tử, để hiệu là Huệ Quang Kim Tháp và dâng tôn hiệu là Đại Thánh Trần Triều Trúc Lâm Đầu-đà Tĩnh Tuệ Giác Hoàng Điều Ngự Tổ Phật.

If you want to fly, just change your bones and ask for the medication from deities.
If you want longevity, just go to heaven where they are making the elixir of life.

Though I read the Book of Changes for pleasure, I treasure the bright nature of the mind more than all the jewelry.
Since I read and appreciate the Buddhist Scriptures, I cherish the mind of no-thought more than all the gold.

Lo hoán cốt, ước phi thăng,
đan thần mới phục;
Nhắm trường sinh, về thượng giới,
thuốc thỏ còn đam.

Sách Dịch xem chơi,
yêu tính sáng yêu hơn châu báu;
Kinh nhàn đọc dấu,
trọng lòng rồi trọng nữa hoàng kim.

If you live happily with morality, one half of your hut will be more precious than any heavenly palace.
If you cherish constantly the kindness and righteousness, three pieces of tile from your roof are more admirable than any castle.

Nhược chỉn vui bề đạo đức,
nửa gian lều quý nữa thiên cung;
Dầu hay mến thuở nhân nghì,
ba phiến ngói yêu hơn lầu gác.

You should vow to find an enlightened master and learn studiously from him; the fruit of bodhi might become ripe in just a night.
It is a rare opportunity to meet an enlightened practitioner; It takes many lifetimes to see an udumbara tree blooming.

Nguyền mong thân cận minh sư,
quả bồ đề một đêm mà chín;
Phúc gặp tình cờ tri thức,
hoa ưu đàm mấy kiếp đơm bông.

You are no different from Sakya Buddha, while you cultivate the mind of kindness and righteousness, and practice the way and the virtues.
You are truly Maitreya Bodhisattva, while you keep the precepts, and have no thoughts of envy and desire.

Tích nhân nghì, tu đạo đức,
ai hay này chẳng Thích Ca;
Cầm giới hạnh, đoạn xan tham,
chỉn thực ấy là Di Lặc.

Though sewn or patched, the clothes and blankets still keep you warm over the seasons. Though white or brown, the cooked rice and gruel still keep you full or less hungry.

Don’t lock the eight conciousnesses, or depress the eight winds — the more oppression, the more resistance.
Understand the three mysteries, then expand the three essential principles; after cutting [a piece of diamond], then polishing [it].

The guitar originally has no strings; use it to play the song of the unborn mind.
The flute has no holes; use it to play the song of peace.

Don’t pass up the root to search for the branches; I am very sorry that the elder Cau Chi still has one finger for you to cling to.
Don’t mistake that the reflection in the mirror steals your head; I would laugh at Yajnadatta.
Once you get in the diamond cage, you will know that the practice is not hard; then safely, you can swallow the bamboo prickles.

Áo miễn chăn đầm ấm qua mùa,
hoặc chằm hoặc xể;
Cơm cùng cháo đói no đòi bữa,
dầu bạc dầu thoa.

Ngăn bát thức,
nén bát phong, càng đè càng bội;
Lẫy tam huyền,
nong tam yếu, một cất một ma.

Cầm vốn thiếu huyền,
xá đàn dấu xoang vô sinh khúc;
Địch chăng có lỗ,
cũng bấm chơi xướng thái bình ca.

Lẫy cội tìm cành,
còn khá tiếc Câu Chi trưởng lão;
Khuấy đầu chấp bóng,
ắt kham cười Diễn Nhã Đạt Đa.
Lọt quyền Kim cương,
há mặt hầu thông nên nóng
Nuốt bồng lật cứt, nào tay phải xước tượng da.

Those who keep all the precepts purely in mind and in appearance are the bodhisattvas adorning the universe.
Those who serve the king loyally and their parents respectfully are the virtuous persons.

You, the meditators, have to be selective about good friends for whom you are willing to die to repay their assistance.
You, learners of the way, have to revere the masters to whom you have no ways to return the gratitude even if your bones are crushed and ground.

Sạch giới lòng, dồi giới tướng,
nội ngoại nên Bồ tát trang nghiêm;
Ngay thờ chúa, thảo thờ cha,
đi đỗ mới trượng phu trung hiếu.

Tham thiền kén bạn,
nát thân mình mới khá hồi ân;
Học đạo thờ thầy,
lọt xương óc chưa thông của báo.

Read Buddha’s words, investigate patriarchs’ words, and practice the teachings all along.
Revere Buddha, cultivate yourself, and avoid any error though as slight as a thread of silk or a strand of hair.

Understand all the dharma sayings; hence, not a thought of fear would arise in your mind.
Guard your senses skilfully; hence, the eight winds would not make you move.

Xem kinh đọc lục,
làm cho bằng thửa thấy thửa hay;
Trọng bụt tu thân, dùng mựa lỗi một tơ một tóc.

Cùng nơi ngôn cú,
chỉn chăng hề một phút ngại lo;
Rất thửa cơ quan,
mựa còn để tăm hơi lọt lọc.

The rice at Lu Lang Market was very expensive; nobody was allowed to haggle.
The walkways in Thach Dau’s monastery were so slippery; it was hard to come there to ask for the way.

Pha Tao took down the banners, trampling divine signs to save the Kitchen God.
Cau Chi moved a finger, using the old style from his master.

Lam Te’s sword and Bi Ma’s crutch were handled freely to show the way for the asking monks.
Doan’s lion and Huu’s buffalo appeared to warn the arrogant Buddhists.

Lifting a fan and moving a bamboo rod were all means to see whether the learners had understood.
Throwing a ball or handing a dipper was just a means for dharma friends to show the understanding.

Thuyen Tu moved a paddle, while the time had not come yet for the green river to take him in for purification. Dao Ngo swung a tablet, while the ghosts confused him with a weird spirit.
Van Yen’s dragon swallowed the universe, scaring the observers.
Nghia Ton’s snake lay across the world, spreading rumors afar.

The cypress is the mind; don’t mistake that for the eastern direction.
The boy Binh Dinh is fire; don’t mistake that for the northern direction.

Despite that Trieu Chau served tea and Thieu Duong gave cakes, many Zen practitioners still feel hungry. Despite having rice fields in Tao Khe and gardens in Thieu That, the monks still leave them untamed now.

Long ago a monk got enlightenment when dropping a bundle of firewood or when kindling a flame of a lamp; that was because he had absorbed a great doubt for the truth.
Long ago a monk got enlightenment when seeing the cherry flower or when hearing a pebble striking a bamboo tree; that was because he had calmly watched his senses for long.

Chợ Lư Lăng gạo mắc quá ư, chẳng cho mà cả;
Sở Thạch Đầu đá trơn hết tấc, khôn đến thưa đang.

Phá Táo cất cờ,
đạp xuống dấu thiêng thần miếu;
Câu Chi dời ngón, dùng đòi nếp cũ ông ang.

Lưỡi gươm Lâm Tế, nạng Bí Ma,
trước nạp tăng no dầu tự tại;
Sư tử ông Đoan, trâu thầy Hựu,
răn đàn việt hượm xá nghênh ngang.

Giơ phiến tử, cất trúc bề,
nghiệm kẻ học cơ quan nhẹ nhẵn;
Xô hòn cầu, cầm mộc thược,
bạn thiền hòa chước móc khoe khoang.

Thuyền Tử rà chèo,
dòng xanh chửa cho tịnh tẩy;
Đạo Ngô múa hốt,
càn ma dường thấy quái quàng.
Rồng Yểm Lão nuốt càn khôn,
ta xem chỉn lệ;
Rắn ông Tồn ngang thế giới,
người thấy ắt dang.

Cây bách là lòng,
thác ra trước phải phương Thái Bạch;
Bính đinh thuộc hỏa,
lại trở sau lỗi hướng Thiên cang.

Trà Triệu Lão, bánh Thiều Dương,
bầy thiền tử hãy còn đói khát;
Ruộng Tào Khê vườn Thiếu Thất,
chúng nạp tăng những để lưu hoang.

Gieo bó củi, nẩy bông đèn, nhân mang mới nết;
Lộc đào hoa, nghe tiếng trúc, mặc vẻ mà sang.

Desiring power and fame, and clinging to the sense of self and others are the thoughts that keep people unenlightened.
Living in the way and morality, and transforming body and mind are the works that make people enlightened.

While the eyebrows are horizontal, the nose is vertical;
Human faces are different, but have the same structural principle.
While the holy watch, the unholy play with thoughts;
The distance is thousands of miles away.

Thus, hear the following poem.

Living amid dust and enjoying the way,
you should let all things take their course.
When hungry, just eat; when tired, just sleep.
The treasure is in your house; don’t search any more.
Face the scenes, and have no thoughts;
then you don’t need to ask for Zen.

Chuộng công danh, lồng nhân ngã,
thực ấy phàm phu;
Say đạo đức, dời thân tâm,
định nên thánh trí.

Mày ngang mũi dọc,
tướng tuy lạ xem ắt bằng nhau;
Mắt thánh lòng phàm,
thực cách nhẫn vàn vàn thiên lý.

Kệ rằng:

Cư trần lạc đạo thả tùy duyên
Cơ tắc xan hề khốn tắc miên
Gia trung hữu bảo hưu tầm mích
Đối cảnh vô tâm mạc vấn thiền

(Ở đời vui đạo, hãy tùy duyên,
Đói cứ ăn đi mệt ngủ liền.
Trong nhà có báu thôi tìm kiếm,
Đối cảnh vô tâm, chớ hỏi thiền.)

Dropping all worldly circumstances,
I see beyond the right and wrong.
Taming the one mind,
I keep watching day and night.
Sitting in this world,
I don’t mind the change.
Living in the serene forests,
I let my mind relax peacefully.

I vow to follow the Buddhas,
get complete enlightenment,
sing the unborn song,
stay in meditation and attain liberation.

Everybody should know that this world is just a dream;
your tears will flow compasionately,
when you wake up and see the dream is over.

Know that your body is illusory as a floating cloud, and that all things are emptiness as bubbles on the sea surface.

You should come to live in a serene forest,
wear simple clothes, and practice the way heedfully.

Don’t pay attention to what people do though good or bad deeds.
Close your mouth and seal your ears;
All things outside the way are all adversities.

Find a quiet place to live and mature your dharma life;
The right time will come, and you will see the law of cause and effect fulfilled.
Be compassionate and willing to save other beings, even if you have to cut your flesh to feed birds and fish.

Do not care much for your body, despite some meals leave you hungry and some keep you full.

See that earth, water, fire and wind are transforming your body constantly, while the dharma body is eternally dwelling, is truly the entire universe, is clearly before your eyes, and is shining perfection.

The Zen teachings ask you to see the way right in front of your eyes, and to realize that the sounds you hear are all echoes coming through an empty cave.

There are countless learners, but only a few, perhaps one or two, would know how to transform a bamboo tree into a dragon.

I point to the north direction, and you wrongly turn to the south.
That is because your mind is unclear.
When you attain the Zen of one finger, it takes just a moment to clear everything.

Now hear my poem.

I live in a serene place,
and see the mind liberated.
The cool wind is seeping
through the shade of cypress trees.
Sitting on a Zen bed beneath a tree,
I read a sutra.
The two words “leisure time” are
more precious than ten thousand gold bars.

Trần duyên rũ hết,
Thị phi chẳng hề.
Rèn một tấm lòng,
Đêm ngày đon đả.
Ngồi cong trần thế,
Chẳng quản sự thay.
Văng vẳng ngàn kia,
Dầu lòng dong thả.

Học đòi chư Phật,
Cho được viên thành;
Xướng khúc vô sinh.
An thiền tiêu sá.

Ai ai xá cốc,
Bằng huyễn chiêm bao;
Xẩy tỉnh giấc hòe,
Châu rơi lã chã.

Cốc hay thân huyễn,
Chẳng khác phù vân;
Vạn sự giai không,
Tựa dường bọt bể.

Đem mình náu tới,
Cảnh vắng ngàn kia;
Dốc chí tu hành,
Giấy sồi bô bả.

Lành người chẳng chớ.
Dữ người chẳng hay;
Ngậm miệng đắp tai,
Hề chi họa cả.

An thân lập mệnh.
Thời tiết nhân duyên;
Cắt thịt phân cho,
Dầu là chim cá.

Thân này chẳng quản.
Bữa đói bữa no;
Địa thủy hỏa phong,
Dầu là biến hóa.

Pháp thân thường trụ,
Phổ mãn thái hư,
Hiển hách mục tiền,
Viên dung lõa lõa.

Thiền tông chỉ thị,
Mục kích đạo tồn;
Không cốc truyền thanh,
Âm hưởng ứng dã.

Phô người học đạo,
Vô số nhiều thay;
Trúc hóa nên rồng,
Một hai là họa.

Bởi lòng vờ vịt,
Trỏ Bắc làm Nam;
Nhất chỉ đầu thiền,
Sát na hết cả.

Kệ rằng:

Cảnh tịch an cư tự tại tâm
Lương phong xuy đệ nhập tùng âm
Thiền sàng thọ hạ nhất kinh quyển
Lưỡng tự thanh nhàn thắng vạn câm

Cảnh vắng sống yên tự tại hồn,
Bóng tùng gió mát thổi từng cơn.
Giường thiền một quyển kinh bên gốc,
Hai chữ thanh nhàn vạn nén hơn.
(Bản Việt dịch bài kệ là của GS Lê Mạnh Thát)

The frosting season is gone.
It’s time to bring out the spring clothes.
The Qingming Festival comes today.
Like jewels of ruby, the steamed rice rolls lie fully on the tray, preparing for an ancient Vietnamese custom.

Xong múa Giá chi thử áo xuân,
Hôm nay huống gặp tiết thanh minh.
Đầy mâm bánh cuốn như hồng ngọc
Phong tục từ xưa của Việt Nam.

Linh Tri is far away; the farewell party stays warm in memory.
The spring breeze now can not hold your horsewhips.
You have come as the two envoys, and become the two stars of merit that still brighten our southern sky for days.

You two star envoys have brightened the southern sky,
drawing an entourage of light three rounds a night.
With deep gratitude and affection to your country,
we customarily make humble offerings.
Your mandarin flags now raise and fly; I wish you healthy.
Your horsewhips lash the spring breeze now, and your horses will bring both of you home safely.
Remember my words of loyalty, and my concern to promote harmony between our countries.

With a luggage of light clouds, the spring just comes to the southern mountain, scatters some flowers on the ‘mai’ plants, and reveals the imperial virtue everyplace.
Living in this world, I would feel ashamed if not helping the people.
With head still looking back, you trot the horse amid snow and fog.
Stopping the caravan sometimes, you gaze at mountains and rivers.
Tomorrow, the Nhi River will disappear behind the smoky fog.
Let’s have a toast of red wine, fresh and cool, to purify the mind.

Non nam hành lý nhẹ mây tưng
Xuân đến cành mai mới mấy bông
Khắp thấy cùng thương thiên tử đức
Sống không giúp thế trượng phu buồn
Ngựa xông sương tuyết đầu còn ngoái
Mắt ngắm non sông xe chút ngừng
Sông Nhị ngày mai mờ khói nước
Rượu đào tươi mát rửa lòng trong.

Reflecting in water, a flower with five yellow petals circling around shows its beauty among the coral reefs.
After three winters of wearing white, the branch now boasts an early flower, and stands as a stick of incense to welcome the spring.
The floral nectar perfumes, and gets sober butterflies drunk.
The night light gleams watery, and makes sad birds thirsty.
If the Moon Lady’s ever come to this land of beautiful flowers, she would have stayed here forever, and abandoned all the cold palaces on the moon.

Vàng điểm tua hoa năm cánh tròn
San hô chìm bóng vẩy phô tuôn
Ba đông cành trắng hoa khoe trước
Một nén hương xuân nhánh hãy còn
Cam lộ ngát thơm say bướm tỉnh
Dạ quang tựa nước khát chim buồn
Hằng nga nếu biết đây hoa đẹp
Quế lạnh cung Thiềm thôi ở luôn.

It’s cold outside; I have not stepped over the door for five days.
The breeze from previous springs now comes back to the old tree.
From broken ice pieces, the reflections sparkle on the water.
Seeing flowers swaying at the branches, I forget to boil the water for tea.
The moon comes to this mountain village, and sinks along with a Vietnamese song.
A cloud hovers over the border, and still soaks in Chinese flute melody.
A branch of flowers has strayed to my dream about you;
After waking up, I wish I would have given it to you.

Ngại rét năm ngày cửa biếng ra
Gió xuân trước đã đến cây già
Bóng giăng mặt nước băng vừa vỡ
Hoa trĩu đầu cành ấm chửa pha
Xóm núi trăng chìm lời hát Việt
Ải quan mây đẫm tiếng tiêu Hồ
Một cành lạc tới giấc mơ bạn
Tỉnh dậy tặng người chẳng nỡ đưa

The birds sing playfully, and the willow flowers bloom.
Who is painting a changing shade of floating clouds on my front yard?
A guest comes, leans against the balcony, gazes at mountains and clouds,
and asks none about worldly things.

Chim hót nhởn nhơ, hoa liễu dày,
Bóng thềm nhà vẽ mây chiều bay
Chuyện đời khách đến thôi không hỏi
Cùng tựa lan can ngắm núi mây.

The cooks brought out reddish boiled turtle feet and amber-colored fried horse steaks.
Being a mountain monk who kept strictly the code of discipline, I did not share the meal though I sat at the same table with His Royal Highness.

Chân rùa bóc đỏ mọng
Yên ngựa nướng vàng thơm
Sơn tăng giữ giới sạch
Cùng ngồi chẳng cùng ăn

On this high and vast realm, Than Quang Pagoda shows the sense of serenity.
Away from the sky, the moon stops here for a visit.
A dozen palaces appear just like in a painting.
Three thousand worlds come into sight of the poetic eyes.
Life changes constantly, just like the cloud flakes are forming a blue dog.
While the cypress trees don’t know about years and months, the monk’s head already turns white.
Burning incense and bowing to the Buddha are few things I do.
All thinking does not cling to me anymore.

Bát ngát Thần quang gợi tịch u
Trời trăng ôm cởi đến ngao du
Lâu đài một tá bày tranh vẽ
Thế giới ba ngàn lọt mắt thơ
Lắm đỗi thói đời mây thương cẩu
Đâu hay tùng cỗi trắng đầu sư
Thắp hương lễ Phật trừ đôi việc
Hết thảy suy tư mặc bỏ lờ.

After thousands of incense sticks burning, the cottage now is full of fragrance.
A flow of cool waves rises around.
The temple gate hides in the shadow of an old fig tree.
Listen to the rise of cicada sound, and realize the profound meaning of autumn.

Xông hết nghìn hương thơm ngát nhà,
Mới dâng dòng nước mát đâu xa
Cửa chùa dưới bóng đa già khép
Đầu tiếng ve thu ý đậm đà

Here and there,
the villages are like smoke fading.
Half gone and half visible,
an afternoon is sinking.
The buffaloes arrive home,
and the herdboy’s flute song vanishes.
Pair after pair, the storks land on the field.

Thôn trước thôn sau tựa khói nhòa
Nửa không nửa có mé chiều sa
Mục đồng sáo vẳng trâu về hết,
Cò trắng từng đôi ruộng xuống sà.

The brocade sail flies along the wind, and the whitewater waves spring up flowers.
Sitting on the deck and feeling so tired, the soldiers don’t bother to turn their heads.
The afternoon clouds hover on Tam Giap, where none of the geese comes.
The bright moon shines Cuu Than, where the dragons still stay around.
So cold is the path leading to the old dream palace in which sorrows spill over cups of wine.
It is said that the Chinese emperor is drunk with war.
Why should humans be rushing like that?

Hoa sóng tung lên buồm gấm bay
Dưới mui đầu mệt chẳng buồn quay
Mây chiều Tam Giáp nhạn không đến
Trăng sáng Cửu Than rồng có đây
Lạnh lẽo đường đi cung mộng cũ
Ngổn ngang sầu vướng rượu ly đầy
Hán hoàng mang tiếng say chinh chiến
Vội vã nam nhi chi lắm vậy.

The lamp burns dimly, scattering light on the bamboo bed full of books.
The autumn fog mists the front yard, breathing night air.
Waking up, I don’t know where the sound of pestle coming from —
just only seeing that the moon is rising over a branch of osmanthus flowers.

Đầy sách, giường song chếch bóng đèn
Sân thu sương bủa thoáng hơi đêm
Tiếng chày thức dậy đâu hay biết
Hoa mộc trên cành trăng mới lên

The land is so quiet,
and the shrine grows more ancient.
Though the days pass,
the spring still looks pale.
Near and far,
the clouds surround the mountain.
Strewn with flowers, the trail
appears under the scattered sunlight.
Throwing a thousand things
of the kingdom over the stream,
I remind myself of the question
on the one-hundred-year life.
Leaning on the balcony,
I lift the gem flute to my lips
while the pure moonlight pours on my dress.

Đất vắng đài thêm cổ
Ngày qua xuân chửa nồng.
Gần xa, mây núi cuốn,
Râm nắng, ngõ hoa lồng.
Muôn việc nước theo nước,
Trăm năm lòng bảo lòng
Tựa hiên nâng sáo ngọc,
Ngực áo, đầy trăng trong.

Fearless of the early snow, the plum
blossom stands strong like steel and stone, wearing a simple dress and veil
amidst the winter breeze.
Oh, such a flower — frugal like Emperor Han Van De, and heroic like Emperor Duong Thai Tong.

Sắt đá gan lì khinh tuyết sớm
Khăn xiêm mộc mạc gió đông luồn
Trần gian kiệm ước Hán Văn Đế
Thiên hạ anh hùng Đường Thái Tông.

I spread a bamboo mat
on the dragon bed,
and flow away some sorrow
with the sweet wine.
The moon shines bright, and the whole sky appears like a river.
While the flowers fall amply on the ground, the spring emerges like a dream.

Rượu chút sầu vơi, vị đậm đà,
Giường rồng chiếu trúc trải yên ra
Cả trời tựa nước, trăng ngày sáng,
Hoa phủ đầy song xuân mãi mơ

She gets up, puts aside the curtain, and sees the roses falling.
The yellow warblers don’t sing for feeling bitter with the spring.
Far away from the west balcony,
the sun sets for no reason,
and casts the shadows of
flowers and buds falling east.

Ngủ dậy vén rèm, hồng thấy rơi,
Hoàng ly không hót giận xuân rồi.
Lầu tây vô cớ vầng dương lặn
Bóng ngã về đông hoa lẫn chồi

The ancient temple
hides serenely amid the fog.
Floating in the quiet afternoon,
a fishing boat listens to the bell tolling.
A white seabird flies around, as the river and mountain stay calm.
The breeze stands still, the clouds shift, and the trees appear with few red leaves.

Chùa cổ đìu hiu khuất khói mờ
Thuyền câu chiều quạnh tiếng chuông đưa
Nước quang non lặng vờn âu trắng
Gió lặng mây đùa cây đỏ thưa.

When I were young, I did not understand the existence and the emptiness.
Now the spring flowers bloom, and I am blissful to see clearly the face of the spring.
From the Zen bed, sitting on a grass mat, I keep watching the falling roses.

Tuổi trẻ sao từng hiểu sắc không
Cả xuân hoa nở ngất ngây lòng
Đến nay đành rõ mặt xuân ấy
Nệm cỏ giường thiền ngắm rụng hồng.

The bridge reflects off the creek, and appears as flowers flying in the air.
The sun sets out there, and scatters shadows around.
So quiet here in a thousand mountains, the red leaves are falling.
Like in a dream, I see the clouds carry the sound of a temple bell.

Lòng khe vắt ngược bóng cầu hoa
Hắt sáng ngoài khe, vệt nắng tà
Vắng vẻ nghìn non, rơi lá đỏ
Như mơ mây đẫm tiếng chuông xa

Like tigers and bears, the soldier statues stand guard at a thousand gates.
Their combat dresses and helmets show the seven military ranks.
The old white-haired soldiers are still here,
excitedly narrating the battle of Nguyen Phong.

Hùm gấu nghiêm nghìn cửa.
Áo mũ bảy phẩm đầy.
Lính bạc đầu còn đó,
Nguyên Phong mãi kể say

Getting up and opening the door,
I am surprised that it’s spring already.
A pair of white butterflies joyfully flies to the flowers.

Ngủ dậy, mở cánh cửa,
Xuân về đã chẳng hay!
Bươm bướm một đôi trắng
Phơi phới nhắm hoa bay

At around the Dong Thien Lake, the flowers and grass look not very vernal.
The heaven beings feel compassionate for the lonely scene.
Suddenly, the bell tolls from the sky.

Cảnh hồ Động thiên nọ,
Hoa cỏ kém vẻ xuân.
Thượng đế thương hiu quạnh
Chuông Thái thanh bỗng ngân.

So much lonely is this place — with a few red among mostly green.
The clouds are gone, the rain disappears, and some bits of mud scatter around.
After the dharma lecture, the monks leave the hall and go back to the temple.
At the first watch of the night, the moon already hangs high over the harbor station, shows thirty palaces of the immortal, and reflects the shades of eight thousand towers.
The scene at Pho Minh Temple is the same as old times.
I still see my royal father’s face in dreams, and on the walls.

Rậm lục thưa hồng thêm quạnh hiu
Mây quang mưa tạnh ngấn bùn tiêu
Nhà trai giảng đoạn sư về viện
Quán bến canh đầu cầu nguyệt treo
Ba chục cung tiên giường tối đặt
Tám nghìn bóng tháp triều xuân reo
Phố minh phong cảnh y như cũ
Phảng phất hình cha mộng thấy nhiều

Standing amid the cold snow, keeping emptiness inside, and facing the fog –
You, the bamboo stalks, are so hard.
If I want to keep you as a servant, that would be against the nature.

Ruột rỗng, tuyết giải
Đốt cứng, sương phơi
Mượn ngươi làm tớ,
E trái tính trời.

Nobody ties you; why do you ask for liberation?
Once having no worldy thoughts, you don’t need to search for the holy.
The monkeys are relaxing; the horses, tired; and the humans, old.
The cottage in the clouds looks like years ago, and so does the Zen stupa.

Ai buộc mà đi giải thoát tìm?
Không phàm sao phải kiếm thần tiên
Vượn mòn, ngựa mỏi ta già phải.
Như cũ am mây một sập thiền.

The right and wrong in my mind are falling off alongside the flowers in the morning.
Fame and wealth are chilled in my mind like the rains last night.
The flowers are dying; the rains, gone; and the mountains, serene.
A bird chirps a sound, and the spring is leaving again.

Phải trái tâm theo hoa sớm rơi
Lợi danh lòng lạnh mưa đêm rồi
Hoa tàn, mưa tạnh non im ắng
Một tiếng chim kêu xuân hết thôi.

The Chinese Emperor showers rains of kindness on every place.
A phoenix emerges from red clouds and
holds at its beak a red royal proclamation.
The peaceful air spreads far to this newly cultivated land, joining the heavenly river to wash away the dirt of war.
Everyone says that despite the imperial letter has only ten lines, it sounds much better than the musical harmony from a five-string guitar.
The love from heaven and earth does not discriminate against north or south.
Why should we worry about the tough road under thunder and storm?

Ơn Hán tràn trề mưa móc tuôn
Chiếu son phượng ngậm khỏi mây hồng
Khí hòa góc đất đều lan tới
Bụi chiến sông trời rửasạch trơn
Thảy bảo thư vua mười lối viết
Còn hơn đàn Thuấn năm dây đờn
Đất trời thương hết không nam bắc
Sấm sét sao lo lại phải bươn

You stand higher for those
who try to look high,
become hardwood for those
who try to drill,
and appear suddenly
in front then in rear of those
who try to portray you.
That is called as the strong Zen
from Tue Trung Thuong Si.

Nhìn lên càng cao
Dùi càng bền cứng
Chợt ở phía sau
Thấy liền trước đứng
Cái đó gọi là
Thiền Thượng sĩ vững

Confined in a breath,
human life is short;
larger than two oceans of gold,
human greed is vast;
while being jailed in the palace of evil,
human suffers.
Blissful incomparably are those
who enter the Buddha land.

Số đời một màn kéo,
Tình người đôi mắt ngân.
Cung ma chật hẹp lắm,
Cõi Phật khôn xiết xuân.

If you constantly see
that all things are unborn
and that all things are undying,
all Buddhas appear constantly
in front of your eyes.
Nothing is coming or going.

Hết thảy pháp không sinh
Hết thảy pháp không diệt
Nếu hay hiểu như vầy
Chư Phật thường trước mặt
Đến đi sao có đây

Your body is like a breath
entering and leaving the nose.
Life is like a cloud
flowing with the wind over a mountain.
Can you hear that a swamphen is crying
and see that the moon is shining?
If you think that is something normal,
you are losing the springtime.

Thân như hơi thở vào ra mũi
Thế tựa gió luồn mây núi xa
Đỗ quyên rền rĩ trăng ngày sáng
Đừng để tầm thường xuân luống qua

You should remember
the ancient story of Coi Ke.
We still have Hoan and Ai provinces,
where our army of one hundred thousand soldiers is waiting to go to war.

(NOTE: The Marshal Tran Hung Dao composed this two-sentence poem to remind King Tran Nhan Tong that the Vietnamese kingdom had enough strong forces to fight against the invaders.)

Cối kê việc cũ ngươi nên nhớ,
Hoan, Ái đang còn chục vạn quân

(GHI CHÚ: Tướng Trần Hưng Đạo nói hai câu thơ này để nhắc Vua Trần Nhân Tôngrằng nước Việt còn có đủ binh hùng tướng mạnh để chống ngoạI xâm.)

The stone horse galloped twice
to save our country.
Now the mountains and rivers will be safe
as a golden basin for a thousand years.

Xã tắc hai phen chồn ngựa đá,
Non sông nghìn thuở vững âu vàng.

Having no talent,
I am ashamed with the world;
Having many health problems,
I could not go north to see the Emperor.

Tự xét không tài thẹn được đất
Chỉ vì nhiều bệnh thiếu chầu trời.

After staying silent for some moments, he recited the following poem.

Your body is like a breath entering and leaving the nose.
Life is like a cloud flowing with the wind over a mountain.
Can you hear that a swamphen is crying and see that the moon is shining?
If you think that is something normal, you are losing the springtime.

Tran Nhan Tong hit the table once, then said, “There is nothing here? Come out, come out.”

He replied, “I already gave you all eight words, and have nothing more to tell you.”

The monk asked, “What is the way upward?”
He replied, “Just like raising a stick to poke the sun and the moon.”

The monk asked, “Why do you use the old koan?”
He replied, “Each time recollected, each time it’s renewed.”
The monk asked, “What is the special transmission outside the scriptures?”
He replied, “A frog can not jump higher than its head.”
The monk said, “After jumping higher than its head, then…”
He replied, “…then following other frogs to jump into muddy swamps.”
The monk said, “Still jumping inside, not outside the ring.”

Tran Nhan Tong shouted loudly, “You, a blind guy! What do you see?”
The monk said, “Why does a great virtuous master like you now deceive people?”

Tran Nhan Tong uttered, “Hum, hum.”
While the monk was thinking, Tran Nhan Tong reached out to hit him.
The monk was still pondering.

Tran Nhan Tong shouted out loudly.
The monk shouted back.

Tran Nhan Tong said, “I was shouted at by you – once, and twice. How is the ultimate? Say quick now, say quick now!”

The monk pondered long.

Tran Nhan Tong gave a shout, then said, “Devious wild fox! You are just full of slyness. Where is it now?”

The monk bowed and moved back.

Tran Nhan Tong said, “I also have the six powers.”

Monk said, “Not saying about the other five powers, I want to ask about the power of knowing other people’s thoughts.”

Tran Nhan Tong said, “Buddha knows all and see all the minds in the whole country.”

The monk raised a closed fist high and said, “Knowing all and seeing all, then you should know what is inside this.”
Tran Nhan Tong said, “It’s like form, and it’s like emptiness; also, it’s neither form nor emptiness.”

Monk said, “Long time ago, a monk asked The Most Reverend Lang Gia, ‘Originally purity… Suddenly there appeared the mountains, rivers and lands. How could that happen?”
Tran Nhan Tong said, “Just like a fishing boat sailing upon the high sea.”

Monk said, “What does that mean?”
Tran Nhan Tong said, “There exists a land beyond the waves and fog; you should skillfully contemplate.”

Q: What is the family tradition of present Buddhas?
A: That family tradion is shown when the whitecaps welcome swallows in the early morning, and when the red cherry trees in the immortal garden get excited with spring breeze.

Q: What is the family tradition of future Buddhas?
A: The beach is waiting for the tides; the sky, for the moon. Upon hearing a flute song echoed from a fishing village, the traveler feels homesick.

Q: What is your family tradition?
A: Covering clouds with a tattered coat, eating porridge in the morning, watering the moon with an old vase, and drinking tea at night.

Q: How could Linh Van, upon seeing the cherry flowers, get enlightened?
A: They bloom and wilt themselves when the seasons come and go. Though being asked, the King of Winter has no words to say.

Q: ‘When you kill a person, don’t blink.’ What does that saying mean?
A: So brave through the whole body for one who kills [a compound personality].

Q: Could a great Buddhist practitioner fall back into the causality circle?
A: Those who scold Buddha with their bloody-bowl mouths and those who chop the Zen forest with their sharp-sword teeth will fall into the lowest hell after death; however, only the great practitioners would see their laughs become the chanting of praises to Avalokitesvara Bodhisattva.

Q: Hovering over a field, the storks sprinkled a thousand snowflakes.
On a shrub, a yellow songbird appeared as a flower. How was that?
A: Wrong!

Q: Dear great master, please explain to us.
A: Hovering over a field, the storks sprinkled a thousand snowflakes.
On a shrub, a yellow songbird appeared as a flower.

Monk said: Those were my sentences.
A: When you know how the immortality medication was made, you will understand that the sacred pills are truly purple sand.

Q: What is the pure dharma body?
A: A golden chisel drops into lion feces. An ugly man carries a bundle of fragrant incense sticks.

Monk said: Dear Master, I don’t understand.
A: Don’t learn to haggle over the price; Don’t mistakenly laugh at the honest persons.

Q: What is the complete reward body?
A: The eagle flies high in the sky and stops the wind. The dragon’s jewel has the power to make the sea calm, cool and clear.
The monk bowed.

Tran Nhan Tong said: You already has it fully with all merit and power. You now walk tilting, and can not realize that.
Q: What about the countless transformation bodies?
A: The cloud thickening, the fog coming, and the sky hazing – they all are just one inch of water originally appearing in front of your mind.

Monk said: Yes, that is so right.
Tran Nhan Tong said: It is so laughable for those who try to bag home the clouds around the mountainsides. If you do like that, you will go to hell and swallow hot iron balls.
Monk bowed and moved out.

Notifying Phap Loa’s intention to speak, Tran Nhan Tong said: It won’t be useful, despite the bird sings with its bloody beak [and despite you ask constantly for the ultimate secret of Zen]. The western mountain is again covered by the late-afternoon clouds.

Phap Loa said: What about when there is not a cloud in sight for a ten thousand miles?
Tran Nhan Tong said: It rains so hard.

Q: And when the clouds cover the sky for a ten thousand miles?
A: The moon shines bright.

Q: How about the ultimate?
A: Don’t touch that. If you touch that, you will get thirty strokes of the cane.
Q: What is the original face?

Tran Nhan Tong stayed silent briefly, then asked: Do you understand?
Phap Loa said: No.
Tran Nhan Tong hit Phap Loa.

Phap Loa asked: How about the thirty two good marks and eighty good signs [on the physical body of Buddha]?
Tran Nhan Tong said: Those who try to see me via forms and seek me via sounds have embarked on a wrong path; they can not see the Thus Come One.

Phap Loa said: What is Buddha?
Tran Nhan Tong said: Broken rice and bran are all in the same mortar.

Phap Loa said: What is the intention of the patriarch who came from India?
Tran Nhan Tong said: A cake in a painting.

Phap Loa said: What is the core meaning of Buddhism?
Tran Nhan Tong said: In one same tunnel, all the soils have no difference.

Phap Loa said: A monk asked Trieu Chau, “Does a dog have Buddha nature?” Trieu Chau said, “No.” What did that mean?

Tran Nhan Tong said: Salt in the seawater; blue adhesive in the color.

Phap Loa said: Whether we say ‘things exist’ or ‘things don’t exist’, both sentences are all vines climbing trees. What did that mean?

Tran Nhan Tong then said the poem below.

‘Things exist’ or ‘things don’t exist’?
Both sentences would become all vines drying up after the tree falls and leaves bruises on the monk’s head.

‘Things exist’ or ‘things don’t exist’?
Both sentences would become all leaves flying off to reveal the essence when the autumn wind blows; like flying swords, both have hurt countless people.

‘Things exist’ or ‘things don’t exist’?
Those sentences create the schools of eternalism and nihilism, making people climb mountains and cross rivers for nothing; it’s just like crushing tiles to search for rice, or pricking into a turtle’s shell to start a fire.

‘Things exist’ or ‘things don’t exist’?
Say neither existence nor emptiness.
It’s just like marking on your boat at the spot where your sword slipped into the river, or searching for a horse similar to the one described in an ancient book.

‘Things exist’ or ‘things don’t exist’?
Don’t say none; don’t say both.
It’s just like using snow to make a hat, or like sewing flowers to make shoes.
Don’t hug a tree to wait for a rabbit.

‘Things exist’ or ‘things don’t exist’?
From old times to now, mistaking the pointing finger for the moon has drowned so many people on the ground.

‘Things exist’ or ‘things don’t exist’?
Thusness, thusness. The word opens before your eyes, right in front of your nose.

‘Things exist’ or ‘things don’t exist’?
Peering left or peering right, mouthing words or howling words – only making noise uselessly.

‘Things exist’ or ‘things don’t exist’?
Anxiety comes along with them.
Just cut off the vines, then live happily ever after.

Tran Nhan Tong then moved out.

– Thích-ca Văn Phật vì một đại sự mà xuất hiện giữa cõi đời này, suốt bốn mươi chín năm chuyển động đôi môi mà chưa từng nói một lời. Nay ta vì các ngươi lên ngồi tòa này, biết nói chuyện gì đây?

Ngồi giây lâu, Ngài ngâm:

ÂM:
Thân như hô hấp tỹ trung khí,
Thế tợ phong hành lãnh ngoại vân.
Đỗ quyên đề đoạn nguyệt như trú,
Bất thị tầm thường không quá xuân.

DỊCH:
Thân như hơi thở ra vào mũi,
Đời giống mây trôi đỉnh núi xa.
Tiếng quyên từng chập vầng trăng sáng,
Đâu phải tầm thường qua một xuân.

Ngài vỗ bàn một cái nói:- Không có gì sao? Ra đây! Ra đây!

Đáp:
Bát chữ đã bày trao hết sạch,
Đâu còn có việc nói cùng ngươi.
(Bát tự đả khai phân phó liễu
Cánh vô dư sự khả trình quân)

Lại hỏi:- Thế nào là một việc hướng thượng?
Ngài đáp:- Đầu gậy khêu nhật nguyệt.

– Dùng công án cũ làm gì?
– Một lần nhắc lại một lần mới.
– Thế nào là giáo ngoại biệt truyền?
– Ễnh ương nhảy không khỏi đấu.
– Sau khi ra khỏi đấu thì thế nào?
– Lại theo con ếch nhảy xuống bùn.
– Vẫn là nhảy chẳng khỏi.

Ngài bèn lớn tiếng nạt:
– Kẻ mù! Thấy cái gì?
– Đại Tôn đức lừa người làm gì?

Ngài liền “hừ, hừ”.
Vị Tăng suy nghĩ.
Ngài liền đánh.
Vị tăng lại suy nghĩ để hỏi.

Ngài liền hét.
Vị tăng cũng hét.

Ngài hỏi:
– Lão tăng bị một cái hét, hai cái hét của ngươi, rốt cuộc thế nào? Nói mau! Nói mau!

Vị tăng suy nghĩ.

Ngài lại hét một tiếng, nói:
– Con chồn hoang quỉ quái! Vừa rồi tinh lanh, giờ ở chỗ nào?

Vị tăng lễ bái lui ra.

Ngài đáp:
– Cũng được sáu thông.

– Năm thông kia gác qua, thế nào là tha tâm thông?

– Đầy cả quốc độ, có bao nhiêu thứ tâm, Như Lai đều biết, Như Lai đều thấy.

Vị tăng liền đưa nắm tay lên nói:
– Đã biết hết thấy hết, vậy biết cái này có vật gì?
Ngài đáp:
– Như có như không, chẳng phải không chẳng phải sắc.

– Xưa tăng hỏi Hòa thượng Lang Gia: “Thanh tịnh bản nhiên, vì sao chợt sanh sơn hà đại địa?” Ý chỉ thế nào?
– Thật giống thuyền chài ra biển.

– Ý này thế nào?
– Ai biết nơi chốn khói sóng xa khơi kia, riêng có chỗ nên suy nghĩ.

Hỏi:- Thế nào là gia phong Phật hiện tại?
Đáp: Gia phong sóng bạc mê yến sớm
Tiên uyển đào hồng say gió xuân.

Hỏi:- Thế nào là gia phong Phật vị lai?
Đáp: Bãi biển chờ triều trời đợi nguyệt
Xóm chài nghe sáo khách nhớ nhà.

Hỏi:- Gia phong Hòa thượng thế nào?
Đáp: Áo rách che mây, sáng ăn cháo
Bình xưa tưới nguyệt, tối uống trà.

Lại hỏi:- Ngài Linh Vân khi xem hoa đào ngộ thì thế nào?
Đáp: Tự nở tự tàn theo thời tiết
Đông quân bị hỏi cũng khôn lời.

Hỏi:- Khi giết người không nhìn lại thì sao?
Đáp: – Gan dạ cùng mình.

Hỏi:- Người đại tu hành lại rơi vào nhân quảhay không?
Đáp: Miệng dường chậu máu chê Phật Tổ
Răng như kiếm bén gặm rừng thiền.
Một mai chết đọa A-tỳ ngục,
Cười ngất Nam-mô Quán Thế Âm.

Hỏi: Dưới ruộng bầy cò ngàn điểm tuyết
Trên cây oanh đậu một cành hoa,
Thì thế nào?
Đáp:- Lầm!

Hỏi:- Theo Đại tôn đức thì thế nào?
Đáp: Dưới ruộng bầy cò ngàn điểm tuyết
Trên cây oanh đậu một cành hoa.

Tăng nói:- Đó là câu nói của tôi.
Đáp: Muốn biết thần tiên lò luyện thuốc
Linh đơn vốn thiệt tử châu sa.

Hỏi:- Thế nào là thanh tịnh pháp thân?
Đáp: Đục vàng rơi trong phân sư tử
Người đen đúa vác bó hương thơm.

Tăng thưa:- Học nhân không hiểu.
Đáp: Chớ học thói hồ đồ trả giá
Cười người chân thật dối lầm nhau.

Hỏi:- Thế nào là viên mãn báo thân?
Đáp: Cánh bằng bay bổng dừng cơn gió
Ly châu lắng lạnh biển trong ngần.
Vị tăng lễ bái.

Ngài bảo: Nguyên lai đầy đủ nhiều công dụng
Bởi chú quàng xiên chẳng được thành.

Hỏi:- Thế nào là thiên bách ức hóa thân?
Đáp: Mây dồn sương phủ trời mù mịt
Tấc nước như xưa trước đỉnh đầu.

Tăng nói:- Đúng thế.
Ngài bảo:Cười ngất kẻ gom mây dưới đảnh
Bốn bề nuốt lấy hòn sắt tròn.
Vị tăng lễ bái lui ra.

Ngài đáp:Gió đông dìu dịu ngàn hoa nở
Lách cách vành xe một tiếng vang.

Pháp Loa toan mở miệng nói, Ngài liền bảo:
Chim hót máu tuôn vẫn vô dụng
Non tây như trước phủ mây chiều.

Pháp Loa: Khi muôn dặm mây tạnh thì thế nào?
Ngài: Mưa tầm tã.

Hỏi:- Khi muôn dặm mây che kín thì thế nào?
Đáp:- Trăng vằng vặc.

– Cứu kính thế nào?
– Chớ động đến, động đến ăn ba mươi gậy.
– Thế nào là bản lai diện mục?

Ngài im lặng giây lâu hỏi:- Hiểu chăng?
Đáp:- Chẳng hiểu.
Ngài liền đánh.

Pháp Loa hỏi: Thế nào là ba mươi hai tướng tốt tám mươi vẻ đẹp?
Ngài đáp:Nếu dùng sắc thấy ta,
Dùng âm thanh cầu ta,
Người ấy hành đạo tà,
Không thể thấy Như Lai.

Pháp Loa: Thế nào là Phật?
Ngài đáp: Tấm cám ở dưới cối.

– Thế nào là ý Tổ sư từ Ấn sang?
– Bánh vẽ.

– Thế nào là đại ý Phật pháp?
– Cùng hầm, đất không khác.

– Xưa có vị tăng hỏi Triệu Châu “con chó có Phật tánh không”, Triệu Châu nói “không”, ý chỉ thế nào?

Đáp: Chất muối ở trong nước
Keo xanh ở trong sắc.

Hỏi:- Hữu cú vô cú như bìm leo cây, khi ấy thế nào?

Ngài bèn nói kệ (Việt dịch của HT Thích Thanh Từ):

Hữu cú vô cú
Bìm khô cây ngã
Mấy kẻ nạp tăng
U đầu sứt trán.

Hữu cú vô cú
Thể lộ gió thu
Hằng hà sa số
Va đao chạm bén.

Hữu cú vô cú
Lập tông lập chỉ
Đập ngói dùi rùa
Trèo non lội nước.

Hữu cú vô cú
Chẳng có chẳng không
Khắc thuyền tìm kiếm
Tìm ngựa cứ hình (bản đồ).

Hữu cú vô cú
Hồi hỗ, hay không
Nón tuyết giày hoa
Ôm cây đợi thỏ.

Hữu cú vô cú
Tự xưa tự nay
Chấp tay quên trăng
Đất bằng chết chìm.

Hữu cú vô cú
Như thế như thế
Chữ bát mở ra
Sao không nắm mũi?

Hữu cú vô cú
Ngó tả ngó hữu
Lau chau mồm mép
Ồn ào náo động.

Hữu cú vô cú
Đau đáu lo sợ
Cắt đứt sắn bìm
Đó đây vui thích.

Ngài bèn bước xuống tòa.

What should we do now? Form appears and disappears; sound arises and vanishes; however, we want to enter the realm of undying peace.

Let’s see the form and hear the sound again. The nature of awareness is shining bright, recognizing the form and sound. The form and sound come and go, while the nature of awareness neither comes nor goes. It’s just there, just like the reflecting nature of a clear mirror, and like the echoing nature of an empty hall.

The nature of awareness has no form, so the mirror displays so many different forms; it has no color, so we can see so many different colors around us. Thus, it is formless; ditto, it is soundless.

That is why Tue Trung said, “Just know that all scenes come from your mind. Realizing that the mind and scenes are originally empty, you will see the enlightenment in all places.”

The form appears in the mirror and then disappears, but the reflecting nature of the mirror is still there, serene and clear. The sound arises in the mind and then vanishes, but the nature of awareness is still there, hearing and recognizing. Hence, we can see that Buddha is currently holding the flower, see that the flower is right now being lifted from his hand – from his one hand. Hence, when we see the flower from his one hand, we are hearing the clap of one hand.

The patriarchs saw, and we can see now – not only seeing a flower, but also seeing the nature of awareness; ditto with the sound.

The flower is being lifted high, the bird is flying and the cloud is floating; however, they all are originally empty, and truly motionless. When we realize that all things come from the mind, then we will see in all places the realm of motionless peace, in which there is no such thing as time or suffering.

Thus, we can see the flower and hear the clap of one hand when we feel and interact via first impressions from the choiceless awareness, which behaves like the reflecting nature of a mirror and like the echoing nature of an empty hall.

When we hear a bird singing, the first impression does not show us where the melody comes from. When we hear and just hear only, we don’t make any choice that whether we like or dislike the melody, and don’t make any judgement that the melody comes whether from the TV or computer, from the front yard or back yard. When we hear and just hear only, we realize that the melody is manifested in the mind. Each of us would hear the melody differently.

And thus, we know that the melody is the mind being manifested, and know that all things are truly quiet, serene and peaceful.

When we see a bird singing on a tree in a forest, and if not a thought arises, then we see that there is no such thing as the self, and see that we are the bird and that we are the song; we are the entire universe.

Furthermore, if there is nobody around there, if there is nobody there to do the seeing or hearing, the question is that is there any bit of sound? And is there any bit of sound being manifested in mind?

Or should we answer that the four phrases — existence, nonexistence, both existence and nonexistence, neither existence nor nonexistence – can not be applied?

Similarly, we can also understand Tran Nhan Tong via The Prajna Paramita Heart Sutra, in which Buddha stated that form was emptiness, and that emptiness was form. Thus, we are really living in the realm of emptiness.

Just watch the mind. Before a thought arises, that is the formless emptiness. When a thought arises, a form appears. Before the flower is seen, that is the formless seeing. Before a sound is heard, that is the formless hearing. We are all bathing in the river of form and emptiness. The water in river is the emptiness, and the waves are the forms; they have no difference.

Hence, when seeing, just see and see only; when hearing, just hear and hear only. Live with the nature of awareness – the choiceless awareness. That is when we live with the unborn mind. Just watch the mind, and see the nature of awareness. Tran Nhan Tong said so.

A few words should be added here. The translation might not transfer well, and this humble postscript might be deficient; however, this is the best that the writer can do. If there is any merit in this book, it is due to the Zen Masters in Vietnam, some of whom taught the writer directly and compassionately, while others taught indirectly via their poems and sayings. If any mistake is found in this book, it is the writer’s solely responsibility.

May these words inspire those who want to learn the way of Zen, help those who are praticing, and become a rain of flowers to praise those who have entered the gateless gate.

Nhìn thấy đóa hoa trên tay Phật, chư tổ đã phóng vào vòng, nhảy múa nơi bốn hướng, cười vang đồng điệu, và cùng chỉ tay về đóa hoa. Nếu chúng ta không có thể nghe rõ lời Phật hay thấy rõ đóa hoa đang đưa cao, chúng ta nên cẩn trọng quan sát điệu pháp vũ chư tổ đang vui hưởng để tìm lối nhập môn. Đặc biệt, hãy nhìn vào ngài Trần Nhân Tông.

Màn trình diễn đẹp tuyệt; tuy nhiên, thực sự có một lối đi tới giải thoát? Chúng ta thấy chư tổ đi bộ, chạy, nhảy, múa và phóng người vào quá nhiều lối khác nhau quanh đóa hoa. Do vậy, khi chúng ta thấy mê lộ của các dấu chân do chư tổ để lại, ta nên nói rằng thực sự đó có phải là lối đi không lối đi?

Ngài Trần Nhân Tông trả lời rằng Phật không nói lời nào trong 49 năm. Không lời nào nói, trong khi chúng ta còn đang nghe âm vang từ pháp thoại của Phật? Thế nghĩa là chúng tanên nghe âm thanh vô thanh? Rồi ngài Trần Nhân Tông nói rằng người tu không có thể thấy và nghe Đức Phật xuyên qua sắc tướng và âm thanh. Thế có nghĩa là chúng tachỉ có thể thấy và nghe Đức Phật qua vô tướng và vô thanh?

Chúng ta nên làm thế nào bây giờ? Sắc tướng hiện ra, rồi biến mất; âm thanh sinh khởi và tan biến; nhưng chúng ta muốn vào cõi an bình bất tử.

Hãy nhìn vào sắc tướng và nghe âm thanhlần nữa. Tánh biết đang chiếu sáng, nhận rasắc và thanh. Sắc và thanh tới và đi, nhưng tánh biết không tới, không đi. Nó chỉ ơ đó, hệt như tánh chiếu của gương sáng, và như tánh vang dội của tòa nhà trống.

Tánh biết không có hình tướng, nên gương hiện ra rất nhiều hình khác nhau; nó không có màu sắc, nên chúng ta có thể thấy nhiều màu khác nhau quanh ta. Thế nên, nó là vô tướng, vô hình, vô ảnh; tương tự, nó là vô thanh, không tiếng, không âm thanh.

Đó là lý do ngài Tuệ Trung nói, “Cảnh cảnh từ tâm sanh. Tâm cảnh xưa nay không. Chốn chốn ba-la-mật.”

Hình tướng xuất hiện trong gương và rồi biến mất, nhưng tánh chiếu của gương vẫn ở đó, lặng lẽ và trong trẻo. Âm thanh khởi trong tâm và rồi biến đi, nhưng tánh biết vẫn ở đó, nghe và nhận biết. Do vậy, chúng ta có thể thấy rằng Đức Phật hiện đang cầm đóa hoa, thấy rằng hoa hiện đang đưa cao từ tay ngài – từ một tay. Do vậy, khi chúng ta thấy hoa từ một tay ngài, chúng ta đang nghe tiếng vỗ của một bàn tay.

Chư tổ thấy, và chúng ta có thể thấy bây giờ — không chỉ thấy hoa, nhưng cũng thấy tánh biết; tương tự với âm thanh.

Hoa được cầm lên, chim đang bay và mây đang trôi; tuy nhiên, tất cả chúng đều nguyên vốn là không, và thực sự bất động. Khi chúng ta nhận rằng vạn pháp từ tâm sinh, thì chúng ta sẽ thấy mọi nơi chốn đều là cõi an bình bất động, trong đó không hề có gì gọi là thờI gian hay khổ đau.

Do vậy, chúng ta có thể thấy hoa và nghe tiếng vỗ của một bàn tay khi chúng ta cảm nhận và tương tác qua ấn tượng ban đầu từ tánh biết vô phân biệt, nơi hiển lộ như tánh chiếu của gương và như tánh vang của nhà trống.

Khi chúng ta nghe một con chim hót, ấn tượng ban đầu không cho chúng ta biết ca điệu này từ đâu. Khi chúng ta nghe và chỉ nghe thôi, ta không có lựa chọn nào, dù là thích hay không thích ca điệu này, và không phán đoán rằng ca điệu này từ TV hay máy vi tính, từ sân trước hay sân sau. Khi ta nghe và chỉ nghe thôi, ta nhận ra rằng ca điệu đó hiển lộ trong tâm. Mỗi người chúng tasẽ nghe ca điệu ở cách khác nhau.

Và như thế, chúng ta biết rằng ca điệu đó là tâm hóa hiện ra, và biết rằng vạn pháp là thực sự lặng lẽ, vắng lặng và an tĩnh.

Khi chúng ta nghe một con chim hót trên một cây trong rừng, và nếu không có niệm sinh khởi, thì chúng ta thấy không hề có gì gọi là cái tự ngã, và thấy rằng chúng ta là con chim và thấy rằng chúng ta là ca điệu được hót; chúng ta là toàn thể vũ trụ.

Thêm nữa, nếu không có ai quanh đó, nếu không có ai ở đó để thấy hay để nghe, câu hỏi là có bất kỳ chút xíu âm thanh nào không? Và có bất kỳ chút xíu âm thanh nào hiển lộ trong tâm hay không?

Hay chúng ta nên trả lời rằng tứ cú – có, không, vừa có vừa không, không có cũng không không – không có thể ứng dụng?

Tương tự, chúng ta cũng có thể hiểu ngài Trần Nhân Tông qua Bát Nhã Tâm Kinh, trong đó Đức Phật nói rằng sắc tức là không, và rằng không tức là sắc. Do vậy, chúng tathực sự đang sống trong cõi của Không.

Hãy nhìn vào tâm. Trước khi một niệm sinh khởi, đó là cái không vô tướng. Khi một niệm khởi, một hình tướng hiện ra. Trước khi hoa được thấy, đó là cái thấy vô tướng. Trước khi âm thanh được nghe, đó là cái nghe vô tướng. Chúng ta đều đang tắm trong dòng sông của sắc tướng và cái rỗng rang vô tướng. Nước sông là Không, và sóng là Sắc Tướng; chúng không khác gì nhau.

Do vậy, khi thấy, hãy thấy và chỉ thấy thôi; khi nghe, hãy nghe và chỉ nghe thôi. Hãy sống vớI tánh biết – cái biết vô phân biệt. Đó là khi chúng ta sống với tâm bất sinh. Hãy nhìn tâm, và thấy tánh biết. Ngài Trần Nhân Tông dạy như thế.

Vài lời xin thêm nơi đây. Bản dịch có thể không chuyển ngữ tốt, và lời bàn thêm nhỏ nhoi này có thể bất toàn; tuy nhiên, đây là những gì tốt nhất mà tác giả có thể làm. Nếu sách này có công đức nào, đó là do chư vị Thiền Sư tại Việt Nam, trong đó vài vị đã dạy cho tác giả một cách trực tiếp và từ bi, trong khi các vị khác đã dạy gián tiếp qua các bài thơ và ngữ lục. Nếu sách này có lỗi nào, sẽ hoàn toàn là trách nhiệm riêng của tác giả.

Nguyện xin những lời này khích lệ cho những vị muốn học Thiền Tông, giúp những vị đang tu tập, và trở thành một trận mưa hoa để ca ngợi những vị đã vào được pháp mônkhông cửa vào này.